Stosowano różne sposoby aby zbadać szczerość podejrzanego. Jednym z nich była tzw. próba ryżowa, której poddawano ludzi w Chinach 1000 lat przed naszą erą. Polegała na żuciu garści ryżu przez podejrzanego o kłamstwo, jeśli wypluwał zboże suche to był kłamcą. Od tamtego czasu jednak poznano nowoczesne metody badania szczerości. Jednym z nich jest Lie Detector - Wariograf, który stał się cenioną pomocą w pracy śledczych.
Wariograf nazywany jest potocznie wykrywaczem kłamstw. Jest to wynalazek bardzo często używany w czasie przesłuchań osób oskarżonych i świadków przestępstw. Jego wynik ma duży wpływ na dalsze postępowanie sądowo - karne. Jednakże nie jest to patent naszych czasów, początki wariografu sięgają lat 20 XX wieku. Poznajmy zatem historię zastosowania wykrywacza kłamstw.
Wariograf - historia
Ludzie zaczęli myśleć na temat opatentowania tego wynalazku już dawno. Pierwszy pomysł na wariograf pochodzi z 1730 roku. Daniel Defoe snuł w swoim eseju rozważania o tym, iż aby zbadać czy podejrzany mówi prawdę należy zacząć badać jego puls podczas przesłuchania. Takie monitorowanie oskarżonego jego zdaniem było wystarczające aby poznać czy zeznaje prawdę czy kłamie.
Kolejną osobą, która wpadła na pomysł wykrywania kłamstwa był Angelo Mosso - fizjolog. Przeprowadzał on bardzo złożone badania ludzkiego ciała i dzięki nim udowodnił prawdziwość tezy, że szczerość człowieka można zbadać monitorując poziom jego ciśnienia krwi. Obserwując zmiany ciśnienia krwi podczas przeprowadzania przesłuchania można poznać, kiedy konkretnie dana osoba mówi prawdę a kiedy kłamie. Silne zdenerwowanie, które powoduje nagły wzrost ciśnienia badanego daje pewność iż oskarżony mija się z prawdą.
Cesare Lombrosso - kryminolog i nauczyciel Mosso poczynił pierwsze próby zastosowania takiego sposobu badania szczerości. Skonstruował on pierwsze urządzenie mierzące ciśnienie krwi podejrzanego o kłamstwo. Po upływie 8 lat w 1921 roku powstał wynalazek autorstwa Johna Larsona. Na całym świecie przyjęto nazwę poligraf, w Polsce nazywano go wariografem. Ciekawostką jest to, że wynalazcą wykrywacza kłamstw nie jest ceniony naukowiec lecz zwykły student Uniwersytetu Kalifornijskiego. Współpracując z tamtejszą policją skonstruował urządzenie, które było prewynalazkiem tego co znamy dzisiaj na całym świecie.
Kolejne tego typu urządzenie zostało skonstruowane przez Leonarda Keeler’a. Poza poziomem ciśnienia krwi badało również reakcje skórno - galwaniczne, parametr okazał się bardzo istotny w odczytywaniu prawdomówności. Współczesny wariograf powstał w 1991 r. dzięki Davidowi Raskinowi i Johnowi Kircherowi. Połączyli oni go wtedy z systemem komputerowym, stał się on bardzo wydajny i precyzyjnie pokazujący fałsz. w naszych czasach wykorzystuje się wynalazek badający również fale mózgowe oskarżonego. Dzięki temu podejrzany o kłamstwo nie musi odpowiadać na pytanie śledczych, wystarczy że będzie ich słuchał. Na podstawie zmian w mózgu można stwierdzić kłamstwo.
Wariograf - wykorzystanie
Na świecie badano za pomocą wariografu głównie w sprawach związanych z branżą wojskową. Dopiero od lat 80-tych XX wieku zaczęto wykorzystywać zalety tego wynalazku podczas prowadzenia spraw cywilnych. W Polsce bada się za pomocą wariografu od 996 roku dzięki działaniu instytutowi Badań Wariograficznych. Na początku istnienia urządzenia wariograf był wykorzystywany przez głównie organy ścigania takie jak policja, biura detektywistyczno - kryminalistyczne. Jednak na przestrzeni lat sytuacja bardzo się zmieniła. W 1945 r. Amerykanie wykorzystywali wariograf do sprawdzania niemieckich jeńców. Popularność poligraf zyskał po tym jak Keeler zeznał sposób w jaki włamano się do skarbca oraz wyznał gdzie konkretnie znajdują się zrabowane kosztowności. Aby wyciągnąć takie informacje wykorzystano wariograf dopiero po upływie dwóch lat, wtedy gdy śledztwo zakończyło się fiaskiem.
Po wojnie popularność urządzenia zaczęła rosnąć. Na początku lat 40 przekazano ideę poligrafu Chinom oraz Japonii i rozpoczęto szkolenia poligraferów. Immamura był pierwszym Japończykiem przeprowadzającym badanie wariografem amerykańskim. Szkolono również poligraferów w Indiach. Nauka obsługi wariografu opierała się na poznaniu dwóch technik takich jak: technika Keelera zwana klasyczną oraz technika pytań kontrolnych Reida. Samo badanie miało następujący przebieg: test pytań kontrolnych, test z kartą lub cyfrą, powtórzenie testu pytań kontrolnych, test pytań mieszanych.
W latach 50 - 60 XX wieku poligrafy były przekazywane wraz z wędrówką wojsk amerykańskich głównie na wschód, po wojnie również do Europy zachodniej. Tak wynalazek rozprzestrzenił się na całym świecie. Nie używano badania wariografem w celach prywatnych lecz tylko w sytuacjach dotyczących prowadzenia śledztwa, w pracy służb specjalnych. Dzięki zastosowaniu wariografu sprawdzano czy dany kandydat do pracy nadaje się na dane stanowisko czy nie. Dziś bada się wariografem głównie podczas śledztwa policyjnego.